Overslaan en naar hoofdcontent gaan

Leerjaren in het speciaal onderwijs

Bas
Bijgewerkt

In dit artikel krijg je antwoord op de volgende vragen: 

 

Hoe registreer ik op de juiste manier het leerjaar van een nieuwe leerling in het speciaal onderwijs? 

Officieel moet je bij een leerling leerjaar 3 registreren wanneer deze start met lezen en rekenen. Daarna tel je per schooljaar door, waardoor we in het speciaal onderwijs geen doublures kennen zoals in het regulier onderwijs, waarbij de leerling nog een jaar dezelfde leerstof krijgt aangeboden. 

 

Welk leerjaar registreer ik wanneer een leerling op latere leeftijd binnenkomt op school? 

In dit geval tel je hoeveel jaar het kind lees- en rekenonderwijs heeft gehad en registreer je het leerjaar op basis hiervan. Dit heb je ook nodig om te gebruiken bij de leerrendementen en de module leerlijnen. 

Let op: wanneer de schoolloopbaan na een conversie is meegekomen met de leerling, moet je dus de leerjaren met terugwerkende kracht aanpassen zodat er een opeenvolgende reeks van leerjaren staat.

Uitzonderingen: ZML SO en VSO (instellen op grond van kalenderleeftijd) en VSO-scholen die werken met leerlijnen (instellen op grond van welk VSO-jaar de leerling het onderwijsaanbod volgt). Zie onderaan dit artikel.

 

Hoe ga ik om met doublures?  

Indien je toch leerlingen wilt laten doubleren, omdat je ze opnieuw de leerstof van een bepaald leerjaar wilt aanbieden, dan kun je ervoor kiezen om een leerjaar tweemaal in te voeren. Dit zal bijvoorbeeld ook een accurater beeld geven wanneer je leerlingen wilt vergelijken in leerrendement van Cito-resultaten en leerlijnen. 

Dat kan bijvoorbeeld in deze situatie:

  • Een leerling wordt in april 4 jaar en gaat meteen naar school. De leerling zit dan eerst van april tot juli in leerjaar 1. Na de zomervakantie zal de leerling weer in leerjaar 1 aanvangen. Het jaar daarna gaat de leerling naar leerjaar 2. 
    Stel dat de leerling nog niet toe is aan de stof van aanvankelijk lezen en rekenen, dan kan het in incidentele situaties voorkomen dat de leerling nog een jaar kleuteronderwijs krijgt. Dit gebeurt op het SBO/SO echter wel regelmatig en om te voorkomen dat de leerling ernstig benadeeld zal worden bij het bepalen van het leerrendement bij de Cito-toetsen in de jaren hierna, kan de leerling nog een keer leerjaar 2 volgen. De leerjaren worden dan opgebouwd als volgt: 
    1 > 1 > 2 > 2 > 3 > 4 

 

Waarom is het leerjaar zo'n belangrijk gegeven wanneer je werkt met leerrendementen? 

Dit is, omdat ParnasSys ervoor heeft gekozen om het DL te laten bepalen door het leerjaar en het DL te gebruiken om te bepalen wat het leerrendement is van een leerling. 

Leerrendementen zijn, juist voor het SO, zo belangrijk, omdat ze vaak adaptief toetsen en daarom weinig kunnen met een niveau aanduiding zoals A t/m E of I t/m V. Dit is ook belangrijk voor leerlingen die worden aangemeld voor het Praktijkonderwijs of LWOO, want daar wordt gevraagd naar leerachterstanden op basis van DLE's. Zoals ook in het regulier onderwijs, kan dit betekenen dat in de kleutertijd leerjaar 1 of 2 vaker dan eens voorkomt. 

Scherm­afbeelding 2023-08-17 om 10.43.32.png

 

Hoe zit het met de regels in de module leerlijnen? 

We kunnen deze uiteenzetten per doelgroep: 

  • Voor de meeste doelgroepen in het SO (alle leerlingen met een IQ boven de 70) geldt dat het werken met het leerrendement het belangrijkste is. Leerjaar 3 moet daarom ingesteld staan in het jaar dat de leerling start met aanvankelijk lezen en rekenen. In de kleutertijd kan het daarom voorkomen dat leerjaar 1 of 2 vaker dan eens voorkomt. De leerlijnenpakketten die voor deze leerlingen worden gebruikt, gaan er allemaal vanuit dat je vanaf leerjaar 3 start met aanvankelijk lezen en rekenen, net als de Cito-toetsen.
  • Voor de ZML-doelgroep (zowel SO als VSO) worden de leerjaren ingesteld op basis van de kalenderleeftijd. Hierbij wordt de hiernaast getoonde tabel gebruikt. In de zomervakantie gaat de leerling altijd een leerjaar hoger. Enkele uitzonderingen daargelaten. Daarover is meer informatie te verkrijgen bij Bertine Haverhals (b.haverhals@gouwe-academie.nl).
  • Voor VSO cluster 4 geldt dat vaak wordt gewerkt met een streefplanning die is gekoppeld aan de klas/het aanbod van een bepaald jaar. Dat betekent dat alle leerlingen in een klas hetzelfde leerjaar moeten hebben. Een leerling die de leerstof van het eerste jaar VSO volgt, zit dan dus in leerjaar 9. Onafhankelijk van hoeveel jaar hij al onderwijs heeft gevolgd. Tweede jaar VSO: leerjaar 10, enzovoort.

 

Wat als ik toch leerjaren wil blijven doortellen, zonder dat dit invloed heeft op leerrendementen?

Per leerling kan de DL worden verschoven. De leerrendementen, op basis van resultaten van niet-methodetoetsen, worden dan berekend op grond van de nieuwe DL.

In de module leerlijnen kunnen extra leerroutes worden toegevoegd, waarbij de streefplanning staat ingesteld voor leerlingen die de doelen van 10 of 20 DL’s lager aangeboden moeten krijgen/moeten behalen.

Let op: Beide zaken maken ParnasSys minder gebruiksvriendelijk en overzichtelijk. Vanuit ParnasSys raden we dan ook af om hier gebruik van te maken. De aangepaste DL is namelijk alleen zichtbaar op plaatsen waar het gaat om specifieke toetsresultaten. Niet op bijvoorbeeld de leerlingkaart en de groepskaart in de velden waar de DL wordt genoemd. Dit kan ervoor zorgen dat er fouten bij invoeren en interpretatie ontstaan.

 

Hoe registreer ik dan het leerjaar in ROD voor speciaal onderwijs?

In tegenstelling tot de koppeling met BRON, wordt nu in de koppeling met ROD het leerjaar niet uitgewisseld bij leerlingen in speciaal onderwijs (SO/VSO). Bij VSO-leerlingen die een opleiding volgen, registreer je nog wel het leerjaar van de opleiding in het veld VO leerjaar voor ROD. Het leerjaar geeft hier het niveau aan waarop de leerling onderwijs volgt, bijvoorbeeld 2 voor het niveau van het 2e jaar van de havo. Bij VSO-leerlingen op dagbesteding of arbeidsmarkt laat je dit veld leeg.